12 juni 2013
Bron: Peter Louter -
 |
| Spanningsvelden rond Het Algemeen Belang |
Als er een onomstreden definitie van ‘algemeen belang’ zou bestaan zou het eenvoudig moeten zijn om een coalitie tot stand te brengen.
Maar in de politiek is niets eenvoudig.
En in de politiek bestaat er zeker geen onomstreden opvatting over de definitie van ‘algemeen belang’.
Eigenlijk is dat merkwaardig.
Er zijn geen mensen die het zo vaak over ‘algemeen belang’ hebben dan politici.
Het is de mantra waarmee ze hun plannen
aan de man proberen te brengen.
Als je de opvattingen van politici naast elkaar legt ziet het ‘algemeen belang’ er telkens weer anders uit. Dat vraagt daarom om samenbindende druk.
Een veel gebruikte definitie voor ‘algemeen belang’ luidt: de best mogelijke uitkomst voor de grootst mogelijke groep mensen. Vanuit de kiezers gezien is dat een begrijpelijke verwachting. Het geeft tevens een bruikbare meetlat om politieke besluiten te beoordelen. Maar de praktijk is altijd net wat weerbarstiger dan de theorie. Als we niet al te ver van huis gaan zijn er genoeg onderwerpen te vinden die in relatie tot ‘algemeen belang’ de nodige vragen oproepen.
Zo zouden we ons af kunnen vragen wat voor de bevolking van Edam-Volendam het algemeen belang is bij een fusie met Zeevang. Is die fusie de best mogelijke uitkomst voor de grootste groep mensen? Wanneer zo’n vraag niet op een vanzelfsprekende manier valt te beantwoorden, is het raadzaam om te gaan kijken naar andere belangen dan ‘algemeen belang’. Je moet je dan afvragen wie welke belangen heeft.
Zo’n vraag kun je ook stellen bij het voornemen om de oude dorpskern van Volendam met een siliconen-implantaat op te kalefateren. Is de beoogde borstvergroting een ‘algemeen belang’?
Voorziet het in een oplossing van problemen die de best mogelijke uitkomst geeft voor zo veel mogelijk mensen? Gaat het de samenleving voeden op een manier waar we allemaal beter van worden?
Nog zo een. Een waar de verschillende visies op ‘algemeen belang’ gelijk lopen in de zin dat men het er over eens is dat de goedkoopste oplossing de beste is. Echter over wat de goedkoopste oplossing zou zijn, is men het volstrekt niet eens. Iedereen heeft zijn eigen ‘goedkoopste oplossing’. Je zou kunnen zeggen dat in dit geval ‘het algemeen belang’ slechts een decor is waar andere belangen achter schuil gaan. Daar wordt echter niet over gesproken. De financiële uitkomst is een twistpunt waarbij de daar achter liggende belangen de brandstof voor het conflict zijn. Het is zo hoog opgelopen dat een onpartijdige buitenstaander de verschillende berekeningen moet controleren om duidelijk te maken welke (financiële) voorstelling van zaken betrouwbaar is. Welke uitkomst er ook zal komen, het valt nu al te voorspellen dat degene die geen gelijk heeft de uitkomst zal aanvechten.
Met besluitvorming is het als water. Als er geen tegendruk is overspoelt het ons. In politieke besluitvorming is zou het ‘algemeen belang’ voor tegendruk dienen te zorgen om te voorkomen dat deelbelangen zo’n kracht krijgen dat we er door overspoeld worden en een reddingsboot nodig hebben. In de vorm van een nieuwe coalitie bijvoorbeeld.
Het is interessant om te bedenken wat er allemaal mis is gegaan waardoor de huidige coalitie gefaald heeft. Het is ook interessant om daar allerlei zondebokken voor aan te wijzen. Niemand wil de schuld krijgen en die het liefst bij de ander neerleggen. Maar er is eigenlijk maar één zondebok. Dat is het verwaarlozen van het algemeen belang. Daar is het in deze coalitie fout gegaan.
De meest eenvoudige vragen die in dit verband gesteld kunnen worden is: wie heeft het voor het algemeen belang opgenomen? , wie had dat moeten doen?, wie komt er het meest voor in aanmerking, waarom is het nagelaten? De conclusie kan zijn dat de verantwoordelijkheid voor het algemeen belang ondergesneeuwd is geraakt omdat degenen die er qua functie en verantwoordelijkheid er het sterkst mee bezig zouden moeten zijn partij zijn geworden in een belangenstrijd.
Ik ben vaak en terecht kritisch geweest op het functioneren van de VVD. In de huidige situatie ontpopt ze zich echter als een partij die in het gewoel een betrekkelijke buitenstaander is en daarom in staat is het algemeen belang te benadrukken. Op een belangrijk punt verschil ik echter van mening met de inzichten van die partij. Ze wil het resterende gedeelte van het college in stand houden omdat het wachtgeld uitspaart en dus goedkoper is.
Maar goedkoop kan duurkoop zijn als de oplossing niet werkt. Ik zou er alleen mee in kunnen stemmen als het huidige college van burgemeester en wethouders onder volstrekte curatele komt. Het aandeel van de collegeleden in de verwaarlozing van het algemeen belang is immers groot.
Mijn voorkeur gaat dan ook uit van een nieuw college dat gevormd kan worden uit mensen die puin kunnen ruimen, dat plannen maakt voor dingen die echt noodzakelijk zijn en dat voldoende vertrouwen heeft om iedereen te confronteren met de eis dat het algemeen belang voorop dient te staan.
Een college dat de moed heeft om deelbelangen door te prikken en het kaf van het koren scheidt.
Zoiets moet een college dat slechts een beperkt leven beschoren is kunnen doen. Een coalitie voor het algemeen belang. De best denkbare uitkomst voor het grootst mogelijke aantal mensen. Een stevige stam die de kruin kan dragen.
